Uzun vadeli çalışma hayatının akabinde konforlu bir dinlenmeye geçmek, seyahat planlarını gerçekleştirmek yani emekli olmak herkesin hayali. Bu hayali gerçekleştirmek için ise prim gün sayısı üzere muhakkak kriterleri yerine getirmek gerekiyor. Genel olarak ülkelerde erkekler bayanlara nazaran daha geç yaşta emekli olmaya hak kazanırlar. Bayanlar her vakit emeklilik yaşı açısından daha erken yaşta emekli olurlar. Ülkemizde muhakkak periyotlarda çıkan kanunlara nazaran belirlenen şartlar yahut kaideleri farklılaşır. Şahısların hangi yaşta emekli olacakları, ne vakit emekli olacakları üzere hususlar hesaplanırken bireylerin sigortalı oldukları yıl ve kaç yaşında sigortalı oldukları epey değerlidir. Bayan ve erkeklerde emeklilik yaş hesaplamalarında kişinin ödenen SGK prim meblağı hesaplamalara dahil edilir.
Kadınlarda ve erkeklerde emeklilik yaşı
Erkeklerde ve bayanlarda emeklilik yaşı hesaplanmasında en değerli kriter makul devirlerdir. 1990 öncesi ve 2008 öncesi üzere devirlerde hesaplama daha farklıdır. Muhakkak devirlerde çıkan kanundaki kaideleri taşıyan şahıslar emekliliğe hak kazanırlar ve bu kanunlarda belirtilen yaş kaidesini yerine getirdiklerinde emekli aylıklarını alabilirler.
Kişiler sigortalı işe başlama tarihinde kanunlarda belirlenen kriterlere nazaran şayet tüm kaideleri taşıyorlarsa primlerini tam olarak ödediklerinde emekli olmaya hak kazanırlar. Hesaplamalarda baz alınan en kıymetli kriter ödenen SGK primleridir. Bayan ve erkeklerin çalışmaya başladığı ve birinci sigortalı olduğu tarih, sigorta kolu ve cinsiyet dikkati alınmaktadır. Erkekler ve bayanlar farklı vakitlere nazaran emekliliği hak etmektedir. Cinsiyetle birlikte bireylerin sigortaya başlangıç tarihi ve kanuna nazaran hangi seçenek kapsamında prim ödedikleri emeklilik yaşının hesaplamasında kıymetlendirilir. Bunun yanı sıra, emeklilik yaş hesaplanmasında ve emeklilik maaşının hesaplamasında şu ana kadar kanunen birçok değişiklik yapılmıştır.
Günümüzde emeklilik, ferdî emeklilik, erken emeklilik ve emeklilikte yaşa takılanlar için kanunen değişiklikler yapılmaya devam edilmektedir. Bu nedenle değişiklik yapılan kanun hangi yıla aitse o kanundaki unsurlara ve kaidelere dikkat etmek gerekir. Bayan yahut erkeğin çalışmış çalışmış olduğu tarihte hangi kanun kapsamına girdiği emeklilik yaşı hesaplanmasında kıymetlidir. 8 Eylül 1999 yılı bayan ve erkek emeklilik yaş hesaplamasında değerli bir ayrıntı olarak karşımıza çıkar. 8 Eylül 1999 yılından evvel birinci kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan bireylerin kaideleri daha farklı belirlenir. Ayrıyeten 8 Eylül 1999 ile 30 nisan 2008 yılları ortasında birinci sefer sigortalı olan bayan yahut erkeklerin yaş hesaplaması da daha farklı kriterlere bağlıdır. 30 Nisan 2008’den sonra çıkan kanun kapsamına nazaran de bu tarihten sonra birinci kez sigortalı olan şahısların hesaplamasında emeklilik yaş kaideleri değişir. Hasebiyle erkek ve bayanlarda emeklilik yaşı hesaplamasında 3 devir epey kıymetlidir. Ayrıyeten bu 3 periyotta çıkan kanun düzenlemelerindeki kaidelere nazaran bayanlarda emeklilik yaşı ve prim gün sayısı hesaplamaları da değişmektedir. Bayanlarda emeklilik prim gün sayısı hesaplaması 1999 yılı öncesi sigorta birinci kez sigorta girişi yapılan şahıslar için 3600 gün olarak belirlenmiştir.
Prim ödeme koşulunun yanı sıra 15 sene sigortalı olma koşulu bulunur. Bayanlarda emeklilik yaşı ve prim gün sayısı hesaplama kapsamında 1999 yılından evvel birinci sefer sigortalı olanlarda emeklilik yaşı 56 olarak belirlenmiştir. 3600 günle emeklilik koşulları kapsamında 1999 yılından evvel erkeklerde birinci kere sigorta olan şahıslarda 3600 gün prim ödeme kuralı, 15 yılı SGK hizmet kuralı ve 58 yaş koşulu bulunur. 9 Eylül 1999 ile Nisan 2008 yılları ortasında birinci sefer sigortalı olan şahısların kriterleri daha farklı olarak belirlenir. Bu tarihler ortasında birinci sefer sigortalı olarak çalışmaya başlayan bayan ve erkekler için 25 yıl sigortalılık kuralı değerlidir. Ayrıyeten 7.000 gün primlerinin tam olarak ödenmesi gerekir. 25 yıl sigortalılık kaidesi ile birlikte prim gününü tamamlayan erkekler 60 yaşını doldurduğunda, bayanlar ise 58 yaşını doldurduğunda emekliliğe hak kazanırlar. Bununla birlikte, bayan ve erkek emeklilik yaşları hesaplamasında şahısların hangi mesleği yerine getirdikleri de kıymetlidir. Örnek verecek olursak kolluk kuvvetleri ünitesinde çalışan şahıslar daha erken yaşlarda emekliliği hak ederler. Ayrıyeten bedensel yıpranmaya sebep veren kimi endüstriyel iş ortamlarında çalışan bireyler kanunlara nazaran daha erken emekli olmayı hak eder,
Emeklilik Koşulları Nelerdir?
Ülkemizde 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunu’na nazaran emekli olma kaideleri şu formda:
- Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamında ödemesi yapılan sigorta sistemine nazaran muhakkak çalışma mühletinin yani gerekli sigortalılık müddetinin dolması
- Sigorta çeşidine nazaran primlerin, kişinin çalıştığı kurum tarafından ödenmesi
- Sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılmak
- SGK’ya yazılı bir talepte bulunmak
Emekli olmak için en başta bu şartların sağlanması gerekse de kurallar; yaşa, cinsiyete, sigorta başlangıç yani işe giriş tarihine ve dahil olunan sigorta sistemine nazaran değişir. Burada sigorta sistemlerinin ne olduğunu sorabilirsiniz.
Sigorta sistemleri, ülkemizde Toplumsal Güvenlik Kurumu çatısı altında çalışanların devlet tarafından kayıt altına alınması ve denetim altında tutulmasını sağlar. Bu sigortalar; 4A, 4B (eski ismiyle BAĞ-KUR) ve 4C (eski ismiyle Emekli Sandığı) sistemleridir. Bu sigorta kollarına, sigortanın başladığı güne ve cinsiyete nazaran emeklilik kuralları değişiklik gösterir. Dilerseniz “4A, 4B, 4C Sigortalı Nedir? Farkları Nelerdir?” başlıklı yazımızı okuyarak sigorta sistemleri hakkında daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
Emeklilik İçin Prim Gün Sayısı Ne Demek?
Emekli olmak denildiğinde akla en başta prim günü hesaplaması gelir. Prim gün sayısı, emekli olmak için hizmet etmeniz gereken gün sayısıdır. Emeklilik için muhakkak bir hizmet mühletini tamamlamış olmanız gerekir. Bu müddet, üstte bahsettiğimiz üzere kişinin ilişkin olduğu sigorta sistemine, cinsiyetine, sigorta başlangıç tarihine nazaran değişkenlik gösterir.
Prim gün sayınızı, sigorta bilgilerinizi, sigortanızın ne vakit ne kadar yatırıldığına dair bilgileri ve sigorta giriş çıkış bilgilerinizi öğrenmek için e-Devlet SGK Tescil ve Hizmet Dökümü / İşyeri Unvan Listesi sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Emeklilik Sorgulama Nasıl Yapılır?
Emeklilik hesaplama çok karmaşık üzere görülebilir, lakin kolay yoldan emeklilik sürenizi öğrenmeniz mümkün. Emeklilik gün sayınızı e-Devlet ve SGK’nın web sitesi üzerinden öğrenebilirsiniz.
E-Devlet Emeklilik Sorgulama
SGK Emeklilik Sorgulama
SGK “Ne Vakit Emekli Olurum?” sayfasına giriş yaparak buradaki formu doldurun ve “Gönder” tuşuna basın. Bu biçimde emeklilik sürenizi öğrenebilirsiniz.
2023 SGK Primi Ne Kadar?
SGK sigorta primi, çalışan bireylerin sıhhat hizmetlerinden yararlanmaları ve emeklilik hakkı elde etmeleri için patronlar tarafından devlete ödenen fiyatlardır. Sigorta primleri ne kadar yatırılıyorsa emekli maaşınız da buna nazaran belirlenir.
Bu fiyatın taban ve tavan fiyatı her yıl değişir. Fakat taban sigorta prim fiyatı standart bir hesaplamaya sahiptir. Bu hesaplama, çalışan kişinin brüt maaşı ve ek ödemeler üzerinden yapılır. 2023 yılı için ise SGK primi oranı, çalışanın brüt maaşının %37.5’idir. Bunu kısaca şu formda gösterelim:
15.000 TL brüt maaşı olan bir çalışanın, patron için sigorta primi:
15.000 x %14 = 15.000 x 0.14 = 2100 TL
Buna nazaran 15.000 TL brüt maaşlı bir çalışanın sigorta primi 2.100 TL olur.
BES, bireylerin konforlu bir emeklilik periyodu geçirebilmesi için her ay nizamlı ödemeler yapılarak birikim elde edilmesini destekleyen gönüllülük asıllı bir emeklilik sistemidir. Üstelik siz sisteme her ay maaşınızdan bir ölçü para aktarırken devlet de prim fiyatınızın %30’u kadar katkı yapar. Yani her ay sisteme 400 TL BES primi ekliyorsanız 120 TL de devlet katkısı alırsınız. Bu da ikinci emekliliğiniz için daha fazla birikim manasına gelir.