Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların üzerinden iki hafta geçti. Hasar boyutu yavaş yavaş ortaya çıkarken, bina yıkımlarında da tespit çalışmaları sona yaklaşıyor. Zelzelelerin en büyük hasarı verdiği altyapıda da şiddete bakıldığında sıkıntıların boyutunun yüksek olması bekleniyor.
Depremde yıkılanlar binalar da dahil olmak üzere ağır hasar alıp içine girilemeyecek durumda olup yıkılması gereken toplam konutların sayısı 384 bini buldu. AFAD Lideri Yunus Sezer’in açıklamalarında da 20 bin 870 binada enkaz çalışması yürütüldüğü belirtilirken, tüm çalışmalar bittiğinde yıkılan ve ağır hasarlı olan binaların sayısının 535 binden fazla olması bekleniyor.
Deprem bölgesinde yapılan çalışmalarda, inşaat maliyetlerinde 1. sınıf bir üretimde tüm altyapı da dahil, yol, su, elektrik, kanalizasyon yatırımlarla 535 bin üzerinden hesaplandığında arsa hissesi ve kamulaştırma maliyetleri olmadan 843 milyar TL üzere bir meblağ çıkıyor.
Ekonomim’den Hüseyin Gökçe’nin derlediği verilere nazaran, hesaplanan datalar, 2023 yılı bütçe açığına oranla yüzde 30, yeniden 2023 bütçesinde kamu kurumlarına yatırım için ayrılan 454 milyar TL’nin iki katı ve bütçe harcama kaleminde bulunan 4 trilyon 470 milyar TL’nin de yüzde 18,8’ini oluşturuyor.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, geçen hafta yaptığı açıklamalarda, depremzede vatandaşlara yapılacak kalıcı konutların büyüklüğünün 105 metrekare olacağını duyurmuştu.
Resmi datalara nazaran, 2023 yılında ilan edilen bina inşat maliyet endeksleri metrekare 6 bin ila 8 bin TL ortasında değişirken, bu fiyat kaba inşaat maliyetinden oluşuyor.
Binanın içinde bulunan banyo, tuvalet, yer döşemeleri, armatürler üzere ince personellik içeren ögeler hariç tutuluyor. Bu ögelerin maliyeti de metrekare başına 10 bin TL düzeyinde hesaplanıyor.
Yapılacak meskenler için ayrıyeten sarsıntıda büyük hasar gördüğü iddia edilen altyapı harcamaları su, kanalizasyon, elektrik üzere ve ayrıyeten bölgesel altyapı olarak da cami, okul, sıhhat ve toplumsal tesisler üzere yatırımlarla toplam metrekare maliyeti 15 bin TL’ye çıkıyor.
Bakanlığın açıkladığı 105 metrekarelik projeksiyonda altyapı hariç maliyet 1 milyon 50 bin TL, altyapıyla birlikte 1 milyon 575 bin TL olarak hesaplanıyor.
Son bilgilere bakıldığında yıkılan ve ağır hasarlı binaların toplamı 105 bin olurken, 20 bin 662 binanın zelzele nedeniyle yıkıldı. Toplamda yıkımı gerçekleştirilecek konut sayısı 500 binin üzerine çıkacak olarak öngörülüyor. Net hesap edildiğinde bu sayı 535 bin 600 konut oluyor ve üstteki sayılar üzerinden üretim için 56 milyon 238 bin metrekarelik inşaat yapılacağı görülüyor.
Altyapı hariç inşa maliyeti 562 milyar 380 milyon TL’ye çıkarken, toplumsal ve temel altyapı harcamalarıyla maliyet 843 milyar 570 milyon liraya çıkıyor.
Dolar/TL 18,82 TL’den hesaplandığında altyapı hariç maliyet 29 milyar 882 milyon dolar, altyapı dahil maliyet 44 milyar 823 milyon dolar oluyor.
Yeni konutların 1 yıl içinde tamamlanacağı duyurulurken, şimdi yılın birinci aylarında olduğumuz için, harcamaların bu yıl içinde yapılacağından yola çıkarak bütçede ek kaynak muhtaçlığı öngörülüyor.
2023 yılı Bütçe Kanunu’nun 5’inci hususunun 4’üncü fıkrasında “Doğal Afet Masraflarını Karşılama Ödeneği” başlığıyla Strateji ve Bütçe Başkanlığı bütçesinin 99-41.32-01-09.05 tertibinde yer alan ödenekten yola çıkılarak Cumhurbaşkanı kaynak aktarmaya yetkili lakin bu kaynak oranı toplam harcamaların yüzde 10’unu karşılayabiliyor.
