Paul Adams
BBC Diplomasi Muhabiri
ABD Lideri Joe Biden, “aklından neler geçtiğini görmek için” Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’le masaya oturabileceğini söylediğinde; yahut Almanya Şansölyesi Olaf Scholz Putin’le bir saat süren bir telefon görüşmesi yaptığında, bunlar ne manaya geliyor?
Elbette ki bunarın hiçbiri, Rusya ile en üst seviyede barış görüşmelerinin başlayacağı manasına gelmiyor.
ABD Lideri Biden’ın da söylediği üzere; o görüşme yalnızca Rusya’nın Ukrayna’dan askerlerini çektiği takdirde gerçekleşebilir. O da şu ana kadar olmadı.
Kremlin ise Washington’un, Rusya’nın Ukrayna’da Eylül ayında ilhak ettiğini açıkladığı yerleri tanımamasından şikayetçi. Kremlin; tıpkı vakitte Kiev idaresinin, Batı’nın yaptığı silah yardımları sebebiyle “uzlaşmaya yanaşmadığını” söylüyor. Bunlar da bize şimdi bir dönüm noktasına yakın olmadığımızı gösteriyor.
Ancak savaş dokuzuncu ayına girerken ve Ukrayna’da çetin kış şartları daha fazla vefat, yıkım ve faciaya yol açacak üzere dururken artık barış görüşmelerinin ne vakit başlayacağı sorusu daha sık sorulur oldu.
ABD Genelkurmay Lideri General Mark Milley’in son devirde yaptığı “müzakere fırsatı varsa kaçırılmamalı” açıklamaları ise ABD idaresi içinde bu husustaki farklı görüşleri ortaya çıkardı.
O vakitten bu yana ABD’li yetkililer ve Batılı politikler ısrarla “müzakerelerin ne vakit ve nasıl başlayacağına Ukrayna karar verecek” diyor.
Örneğin Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Kendi toprakları için ne vakit ve hangi koşullar altında müzakereye başlayacakları konusunda Ukraynalıların kararına hürmet göstermek zorundayız” dedi.
Kapalı kapılar gerisinde ise Batılı yetkililer, şimdi masaya oturma vaktinin gelmediğini söylüyor. Moskova’nın şimdi anlamlımüzakereler yapmaya hazır olmadığı; önümüzdeki aylarda Rusya’nın konumunun zayıflayacağı görüşü hakim.
Batılı bir üst seviye diplomat, “Müzakere için yanlışsız vakit gelecek, lakin şu an pek gerçek bir vakit üzere durmuyor” diyor.
Şimdilik Batı’nın vazifesinin Ukrayna ordusunu “O vakit gelene kadar en yeterli pozisyona getirmek üzere desteklemek” olduğunu söylüyor.
Yetkililer, müzakere masasına oturma vaktini açıkça konuşma konusunda son derece dikkatli.
Ancak önümüzdeki aylarda Ukrayna daha fazla toprağını kazanırsa görüşmeler öncelik kazanmış olacak. Zamanlama, Ukrayna’nın Batılı müttefiklerinin daha ne kadar askeri takviye vermeye hazır olduğu sorusunun karşılığında olacak.
Kabaca özetlersek, Rusya’nın işgale başladığı 24 Şubat’taki hudut sınırlarına dönülmesi değerli bir dönüm noktası olacaktır.
Ukrayna’nın o noktadan daha ileri gitmesi ve Rusya’nın 2014’te ilhak ettiği Kırım ile Donbas’ın Rus ordusunun denetim ettiği birtakım bölgelerini geri alması için takviye vermeye devam etmek; bir öbür büyük dönüm noktası olur.
Pentagon ve Rusya Savunma Bakanlığı’nın ya da CIA Yöneticisi William Burns ile Rus mevkidaşı Sergey Narişkin’in dahil olduğu sessiz görüşme kanalları ise çalışmaya devam ediyor.
Ancak müzakerelerin nasıl ve ne vakit başlayacağı konusuna dönersek; Ukrayna’daki savaşın diplomatik tahlille sona erdiğini görmek için şimdi önümüzde uzun bir yol var.