Melike Sarıkaya / Milliyet.com.tr – Epilepsi, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen, nöbetlerle karakterize bir nörolojik hastalık. Fakat son yıllarda tıbbi teknoloji alanındaki ilerlemeler, epilepsi hastalarının hayat kalitelerini kıymetli ölçüde artırmaya yönelik umut verici tahliller sunuyor. Geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen epilepsi pili ameliyatı 10 yaşındaki Elif Erva Akdi’nin umudu oldu. 10 yaşındaki Down sendromlu Elif Erva Akdi epilepsi nöbeti geçirdiği anlarda yere düşüyor, kafatasını ve bedenini vuruyordu. Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne çocukları için başvuran aile, yönlendirmeler sonucunda Op. Dr. Dursun Türköz’e muayene oldu. Yapılan tetkikler sonrası epilepsi pili takılmasına karar verilen hastanın ameliyatını da Op. Dr. Dursun Türköz gerçekleştirdi. Takılan bu epilepsi piliyle atakların sıklığının ve şiddetinin azalacağını lisana getiren Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzm. Op. Dr. Dursun Türköz, epilepsi pilini ve bu ameliyatın ayrıntılarını anlattı.
VAGAL HUDUT ARACILIĞIYLA NÖBETLERE MÜDAHALE
Epilepsi tedavisinde uygulanan çeşitli ameliyatlar bulunuyor. Epilepsi cerrahileri her hastaya uygulanmazken, uygulanan hastalarda da her faktör bu ihtiyaca nazaran değişiklik gösteriyor. İlaç tedavisine dirençli bir epilepsi hastalarında uygulanan cerrahi operasyonlardan biri ise epilepsi pili. Epilepsi pili (Vagal Hudut Stimulasyonu) ameliyatının öteki ameliyatlara kıyasla daha düşük riski olduğunu belirten Op. Dr. Dursun Türköz, “Epilepsi pili daha çok dirençli hastalarda uygulanan bir süreçtir. Olağanda dünyada şu anda yapılan birkaç tane epilepsi ameliyatı var. Bunların birçoğu beyin ameliyatı gerçekleştirerek yapılan ameliyatlardır. Riskleri daha farklıdır. Kimisinde ameliyat esnasında kanama olması, felç kalması, hayatını yitirmesi üzere komplikasyonlar gelişebilir. Son 25 yılda geliştirilen teknolojiyle, beyinden bedenimize inen vagus hududuna elektriksel bir kablo bağlanarak, kablo aracılığıyla ucuna konulan pille aralıklı bir elektrik uyarısı gönderiliyor. O ihtar da huduttan beyne iletiliyor. Bu sayede de epilepsi ataklarının sıklığını ya da şiddetini azaltıyor. Şayet hastanın nöbetlerinin şiddeti azalıyorsa ayarlarını değiştirebiliyorsunuz. Dışarıdan bir tabletle bluetooth yoluyla ilişkiye giriliyor. Hastanın şikayetine nazaran tablette pil ayarını artırıp azaltabiliyoruz. Epilepsi pili ameliyatının başkalarına göre riski çok daha düşük. Buna karşın her epilepsi hastasına epilepsi pili uygulanamıyor” dedi.
ÇOCUKTAN YETİŞKİNE HER YAŞTA UYGULANIYOR
Epilepsi pilini son olarak 10 yaşındaki bir kız çocuğuna uygulayan Op. Dr. Dursun Türköz, “3-4 yaş ve üstünde nöbet tipine uygun iki farklı antiepileptik ilacı en az iki yıldır kullanıp yarar görmeyen hastalarda bu ameliyat uygulanabiliyor. Yani epilepsi pili cerrahisi 18 yaş üstü yetişkinlerde de uygulanabilir. Olağan her ameliyatta olduğu üzere bu ameliyatın da dezavantajları bulunabiliyor. Bunlardan bir tanesi de hududa ziyan verilirse işleve sahip noktaların işlev göremez hale gelmesidir. En sık görülen dezavantajlardan bir tanesi ses kısıklığı ve öksürüktür. Bu şikâyet kimi hastalarda süreksiz olabilirken bazılarında de kalıcı olabiliyor. Ameliyat sonrasında biz 1-2 hafta boyunca hastanın pilini faal etmiyoruz. Bu müddet zarfında hastayı gözlemliyoruz. İki hafta boyunca hastada bir sorun görmezsek pili çalıştırıyoruz. Sonra hasta geliyor ve kullandığı öteki ilaçlar ve hastalıklarına nazaran en düşük dozdan pili başlatabiliyoruz. Hastanın şiddetleri atakları değişmezse pilin akım yoğunluğunu yani dozunu artırıyoruz. Deneme yanılma diyebileceğimiz yolla hastanın gereksinimine nazaran bu akımı ayarlıyoruz. Kimi hastalarda düşük doz kâfi olabiliyor. Takip süreci hastadan hastaya değişebiliyor zira kimi hastaların yalnızca epilepsi sorunu olmayabiliyor” diye konuştu.
Bazı hastalarda nöbet anında beynin, bedenin, nöronların oksijensiz kalabildiğini ve bu duruma bağlı olarak nöron kaybı gelişebileceğini kaydeden Op. Dr. Türköz sözlerine şöyle devam etti:
“Nöron kaybı gelişmesi hastada hasar bırakabiliyor. Çocuğun okul muvaffakiyetinden toplumsal hayatına kadar etkileyebiliyor. Elif Erva ise her nöbet geçirdiğinde şuurunun birçoklarını kaybediyormuş. Kendini kaybettiği için yere düşüyormuş. Birkaç defa başını vurmuş ve başına dikiş atılmış. Annesinin anlatımına nazaran günde 10-15 sefer nöbet geçiriyormuş. Biz epilepsi piliyle bu nöbetleri 1’e, 2’ye, 3’e düşürürsek bizim için çok büyük bir muvaffakiyet olur. Magnet üzere bir aparat var. Pil açık olduğu vakit hasta epilepsi atağı geçirirse annesi yahut babası, o magneti cilt altında olan pilin üzerine tuttuğu vakit magnet pilin çalışmasını artırıyor. Olağan dozdan bir üst doza da çıkartabiliyorsunuz.”
TÜRKİYE’DE MUHAKKAK KENTLERDE YAPILIYOR
Epilepsi pili ameliyatıyla hastanın daha az nöbet geçirmesini amaçladıklarını söz eden Op. Dr. Dursun Türköz, eğer nöbet geçirilirse daha kısa sürmesinin epilepsi piliyle mümkün olabileceğini söyledi. Türköz, “Hem daha az şiddetli olsun hem de daha az sıklıkla olsun istiyoruz. Epilepsinin çok fazla çeşidi oluyor. Mesela tüm bedenin kasıldığı epilepsi cinsleri var yahut yalnızca tek bir kolun, tek bir bacağın kasıldığı epilepsi çeşitleri var. Kimi epilepsi tiplerinde de hastada hiçbir hareket olmuyor , donuk kalıyorlar. Daha şiddetli olan epilepsi çeşidinde ise gözlerin kaydığını, çığlıkların, bağırmaların olduğunu görebiliyoruz. Bu tip durumlarda genelde aileler bayılma şikayetiyle geliyorlar. Bayılma şikayetinde çocuk hekimleri ve nörologlar, EEG’lerle bu nöbetleri takip ediyorlar. Ona nazaran erken yaşta bazen ilaçlara başlanılıyor ve ileri yaşlarda ilaçlar kesilebiliyor. Epilepsi hastalarının hepsi hayatı boyunca ilaç kullanmak zorunda değil” şeklinde konuştu. Op. Dr. Dursun Türköz açıklamasını şu sözlerle noktaladı:
“Bazı hastalarda ilaç tesir etmediğinde bizler epilepsi piline başvursak da epilepsi cerrahisi ülkemizde muhakkak yerlerde yapılan bir cerrahi. Hastalar çoklukla İstanbul’a ya da Ankara’ya üst merkezlere başvuruyorlar. Onun dışında İzmir, Kayseri, Elâzığ, Trabzon üzere birtakım kentlerde de bu ameliyatın gerçekleştirildiğini duyduk. Biz de Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi olarak bu ameliyatı yaparak bu insanların mağduriyetini ortadan gidermek için çalıştık. Zira Samsun’da bunu yapmasaydık bu hasta mecburen büyük merkezlerden birine gitmek zorunda kalacaktı. Burada gerçekleştirmemiz bizim en büyük mutluluğumuz. Yarar görürse biz de yaptığımız işten keyif almış olacağız.”