Yine bir erteleme olmazsa Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah el Sisi 4 Eylül 2024’de Ankara’ya gelecek. Recep Tayyip Erdoğan’ın 14 Şubat 2024’te Kahire’yi ziyaretinden sonra Sisi’nin gelişi 2013 yılından beri sıkıntılı olan alakalarda bir dönüm noktası olabilir.
İki ülke ortasındaki alakaları, sözkonusu yıl Erdoğan’ın, Silahlı Kuvvetler tarafından desteklenen bir halk ayaklanması ile iktidardan indirilen Muhammed Mursi ile mensubu olduğu Müslüman Kardeşler kümesine açık dayanak vermesi üzerine epey bozulmuştu. Erdoğan Mısır’daki siyasi değişimi bir darbe olarak nitelendirerek, bilhassa, o dönemde Savunma Bakanı olarak görev yapan Abdülfettah El-Sisi’ye karşı şahsî öfkesini tekraren lisana getirmişti. Tam iki yıl sonra Sisi Devlet Başkanlığı’na getirilince iki ülke ortasındaki diplomatik bağ neredeyse büsbütün kopmuştu.
İki ülke Libya, Suriye, Irak ile Doğu Akdeniz’deki deniz ihtilafları konusunda zıt sayılacak cephelerdeler. Hatta Mısır, Türkiye’nin Aralık 2019’da Libya’ya askeri müdahalede bulunmasından duyduğu kaygıyı lisana getirmekten çekinmedi. İlgilerin gitgide bozulması, Türkiye’nin Katar tarafından finanse edilen, Mısırlı Müslüman Kardeşler üyeleri ile sempatizanları tarafından yönetilen televizyon kanallarına konut sahipliği yapmasıyla daha da bir üst düzeye çıkmış oldu.
Siyasi bağlantıların bu kadar makus olması, tuhaftır, iki ülke ortasındaki ekonomik bağlantıları fazla etkilemedi. Hatta ikili ticaret görülmemiş düzeylere ulaştı. Mısır, 2020 ile 2021 yıllarında üç milyar ABD dolarını aşan ticaret hacmiyle Türkiye’nin eser ihraç ettiği ülkeler listesinde bir numarada yer alıyordu.
Siyasi alakaların bozulduğu 2013’den bu yana Türkiye-Mısır ortasındaki ikili uyuşmazlıklar, Türkiye ile Körfez Arap ülkeleri ortasındaki daha büyük uyuşmazlıklarla birlikte gitgide büyüdü. 2017 yılında Mısır, Körfez ülkeleri Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ile birlikte, Müslüman Kardeşler kümesine daima takviye verdiği, El Cezire televizyonunu komşu Arap rejimlerine saldırmak için kullandığı gerekçesiyle Katar’a karşı diplomatik boykot ilan etmeye karar verdiğinde, Türkiye derhal Arap dörtlüsüne karşı Katar’ı desteklemek için harekete geçti.
İlişkiler şimdi tam manasıyla yoluna girmemişken “yeni bir sayfa” açmaya niyetli olduğu anlaşılan iki ülke ortasındaki tansiyon hem Erdoğan’ın hem de Sisi’nin bu ziyar etleriyle azalabilir, Doğu Akdeniz’in bu en büyük iki askeri gücü ortasındaki yenilenen ilgi bölgedeki jeopolitik dinamikleri değiştirebileceği üzere, “kemikleşmiş” sıkıntıları çözebilir. En azından Libya, Sudan ile Doğu Akdeniz’deki deniz ihtilafı üzere süregelen yüksek tansiyonlu krizler üzerinde tahlile yol açan tesirleri de olabilir.
Yaşanan gerginliğin, iki ülke ticaret burjuvazisini pek de etkilemese de siyasi manada Kahire ile Ankara için değerliye mal olduğu bir gerçek. Siyasi münasebetlerin onarılması ile iki ülke ortasında 10 milyar dolara ulaşan ticaret hacminin 15 milyar dolara yükseltilmesi için de adımlar atılacak deniyor.
Mısır da Türkiye ile âlâ alakaların gereğine inanmasına karşın münasebetlerin düzeltilmesi konusunda çok da telâşlı davranmadı. Mursi Krizi’nde ağzına geleni söyleyen Erdoğan ile hükümeti münasebetlerin düzelmesi konusunda teşebbüslerde bulunan taraf oldu. Sisi’nin münasebetlerin yine tesis edilmesinde epey nazlandığı da bir gerçek.
Bunda haklı sayılacak münasebetleri var; her şeyden evvel iç işkilerine pervasızca müdahale edilmişti Erdoğan tarafından. Müzakerelerin başlaması için Mısır’ın bir kadro talepleri vardı. Bunlardan biri Türkiye’de yayın yapan muhalif Mısır medyasının durdurulmasıydı. Türkiye bunu yerine getirdi. Mısır’ın 12 unsurdan oluştuğu söylenen talep listesinde hangilerinin Türkiye tarafından yerine getirildiğini uzunca bir mühlet bilemeyeceğiz. Zira her şeyin sahibi Erdoğan bunu istemiyor.
Dış siyasette, bilhassa Ortadoğu konusunda iflas etmiş Erdoğan rejimi dışarıda olanı içeriye aktarmama da oldukça “başarılı”. İsrail’le Gazze Trajedisi’ne karşın ticareti kesmediğini de uygun saklamıştı.
Mısır’ın hangi taleplerinin karşılandığını da kesinlikle öğreniriz.
Gerçeklerin huyunu bilirsiniz; ortaya çıkarlar kesinlikle denir.
Doğrudur.