Mersin’in Gülnar ilçesine bağlı Büyükeceli Mahallesi’nde 7 Eylül 2022 tarihinde saat 07.00 sıralarında başlayan orman yangını, rüzgarın da tesiriyle büyüyerek Silifke’nin Hırmanlı Mahallesi’ne kadar yayılmıştı.
Söz konusu yangın, Akkuyu Nükleer Santrali’ne 2,5-3 km. yakınına kadar ulaşmış, paniğe neden olmuştu. Türk Tabipleri Birliği tarafından yayımlanan açıklamada, termik ve nükleer santrallerin tehlikesine dikkat çekildi, yapılması gerekenler sıralandı.
İşte o açıklama:
“Mersin’in Gülnar ilçesine bağlı Büyükeceli Mahallesi’nde 7 Eylül 2022 tarihinde saat 07.00 sıralarında başlayan orman yangını, rüzgarın da tesiriyle büyüyerek Silifke’nin Hırmanlı Mahallesi’ne kadar yayıldı. Geçen yıl da komşu orman alanlarında birkaç noktada yangın çıkmıştı.
Yangın haberlerinin akabinde, Türk Tabipleri Birliği ve Mersin Tabip Odası olarak yetkililer ve sıhhat kurumlarındaki meslektaşlarımız ile görüştük. Sonrasında bölgeyi ziyaret ederek görüşmelerimizi sürdürdük.
Yetkili kurumlar orman yangınını denetim çalışmalarına 29 helikopter, 11 uçak, 138 arazöz, 15 dozer ve 850 işçi katıldığını belirttiler. Gece boyunca yer gruplarının yanı sıra gece görüş ve uçuş sistemli 3 helikopterle yangına müdahale edildi. Orman bölgesinin engebeli olması ve rüzgarın sık sık istikamet değiştirmesi nedeniyle yangınla çabada zorluklar yaşandı ve söndürme çalışmalarına aralıksız devam edildi. Mersin-Antalya D-400 kara yolu önlem emeliyle bir müddetliğine kapatıldı.
29 saatte söndürülen bu orman yangınında birinci belirlemelere nazaran 1.500 hektar alan ziyan görmüştür. İki ilçede tesirli olan yangın nedeniyle önlem emelli 303 konut boşaltılmış, 790 kişi tahliye edilmiştir. Sıhhat Bakanlığı açıklamasına nazaran, yangında biri ağır olmak üzere 25 kişi müdahale gerektirecek biçimde etkilenmiştir. Yaşanan bu yangında yaralananlara geçmiş olsun diyor ve acil şifalar diliyoruz.
DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE ORMAN YANGINLARI
Orman yangınları, tüm canlıların sıhhatini olumsuz etkileyen önemli bir ekoloji ve halk sıhhati meselesidir. Orman yangınlarının sıcaklık, nem ve rüzgardan direkt etkilendiğini biliyoruz. Yaşamakta olduğumuz iklim krizinin sıcaklıkları ve kuraklığı artıracağı, yağışları dengesizleştireceği, rüzgarın istikamet ve şiddetinde kıymetli farklılıklara yol açacağı, buna bağlı olarak da gelecekte orman yangınları açısından olumsuz tesirlerinin gözlemleneceği öngörülüyor. Tıpkı halde, orman yangınlarından kaynaklanan karbon emisyonları da tüm vakitlerin en yüksek düzeyindedir. Yağışların azalması ve hava sıcaklıklarındaki artışlar bitki örtüsünü kurutuyor, kuvvetli rüzgarların artmasıyla orman yangınları denetim edilemez bir hâle geliyor. İklim değişikliği, bu yangınların ana itici gücü olarak görülüyor. Artan hava sıcaklıkları, daha fazla ağacın yanmasına sebep olan daha kurak şartları oluşturmakta.
Orman yangınları, ülkemizde ve dünyada giderek artmaktadır. Dünyanın kuzey bölgeleri daha süratli ısınıyor ve bu da daha uzun yangın dönemlerine yol açıyor. İklimsel değişiklikler ve yanlış orman siyasetleri, sorunu ağırlaştırmaktadır.
İklim krizi ve arazi kullanım değişikliği sonucu orman yangınlarının sayısı 2030’a kadar %14, 2050’ye kadar ise %30 artabilir. Ne yazık ki yetkililer sergiledikleri tavırla, ekolojik yapı dikkate alınarak gereken tedbirlerin alınacağına, toplumun sıhhat ve ekonomik istikametten korunacağına ait itimat verememektedir.
Türkiye’de yılda ortalama iki bin yangın çıkıyor ve bu yangınlarının çıkış nedenlerinden %90’nında insan tesiri var. Şu halde, iklim değişikliğinin tesiri ile artan orman yangınları ekosistemin doğal bir kesimi değildir ve bunları insan tesiri olarak pahalandırmak gerekir. %10-11 kadarı ise yıldırımlar yahut ağaçların birbirine sürtmesi üzere doğal sebeplerden çıkmaktadır.
NELER YAPILMALI?
Hem Mersin ve hem Türkiye’deki orman yangınlarına bir bütün olarak bakmamız gerekiyor. Yaşadığımız yangınlar; tabiata kulak asmayıp, global ve lokal seviyede verdiğimiz ziyanların neden olduğu iklim krizinin ve öteki tabiat tahribatlarının berbat sonuçlarındandır. Tabiat olaylarının insan eliyle afetlere dönüştürülmesinin önüne geçilmeli, ekoloji şuuru kurumlarda, okullarda yaygınlaştırılmalıdır.
İktidar “küresel ısınma” ve “iklim krizi”ne karşı ekolojik, ekonomik, toplumsal ve kültürel somut, bilime dayalı tedbirler almalıdır. Global ısınmaya karşı bilim insanları ile birlikte hareket planları hazırlanmalı, bu planlar hiçbir politik dert gözetmeden kararlılıkla uygulanmalıdır.
1954 yılında çıkarılan ve 2020 yılı sonuna kadar tam 42 kere değiştirilen 6831 sayılı Orman Kanunu tekrar düzenlenmeli, ormanları güç ve madencilik projeleri, turizm projeleri ve yapılaşmaya açan unsurlar kaldırılmalı ve orman ekosisteminin korunması temel alınmalıdır. Orman ekosistemini insan etkileşimine açarak, ekosistemi bozan ve yangın mümkünlüğünü arttıran tüm faaliyet ve projeler bilimsel olarak incelenmeli ve uygun olmayan faaliyet ve projelere müsaade verilmemelidir.
Ormanlar, kâfi işçi ve teknik donanıma sahip, birbirini görecek gözetleme kuleleri, dronelar ve helikopterlerle 7 gün, 24 saat izlenmeli ve erken ihtar sistemi oluşturulmalıdır.
Kritik bölgelere, bilhassa ulaşımı olmayan yerlere hemen ve kâfi kapasitede yangın göletleri kurulmalı ve diğer emellerle kullanılmalarına müsaade verilmemelidir.
Orman yangınlarını tedbire ve söndürme çalışmaları için devletin kendi filosunda (kiralık olmayan) gerektiği kadar uçak, helikopter, yangın söndürme aracı, arazöz, başka makine ve ekipman hazır bulundurulmalı ve gereğince nitelikli işçi istihdam edilmelidir. Resmi ve özel kurumlar tarafından büyük, küçük yerleşim yerlerinin acil yangın tedbire ve müdahale planları hazırlanmalıdır.
Orman yangınlarından sonra; vatandaşların rutin ömürlerine süratle geri dönebilmesi için toplumsal devlet anlayışı içinde daha çok kamusal takviye sunulmalıdır.
Yanan yerlerin rehabilitasyonu konusunda “fidan dikme seferberliği” yerine, bilim insanlarının teklifleri doğrultusunda bölgenin ekosistemine uygun doğal, bilimsel rehabilitasyon sistemleri uygulanmalıdır. Yanan yerler asla güç, maden, turizm, konut üzere projelere açılmamalıdır.
Yanan bölgelerde ve etraflarında avcılık yasaklanmalıdır.
İyileştirmeye dönük açıklamalar ve uygulamalar şeffaf olmalı, inanç duygusu zedelememelidir.
Yangının Akkuyu Nükleer Santrali’ne 2,5-3 km. yakınına kadar ulaşması haklı olarak büyük bir paniğe neden olmuştur. Termik santrallerin ve nükleer santrallerin var olan ziyanlarının yanı sıra yangınlardan etkilenmesinin ne büyük tehlikeler doğurabileceği ortadadır. Nükleer güç iklim krizine karşı tahlil değil, tersine tehdittir. Nükleer santraller; çözümlenememiş atık sorunu, çok maliyetli işletme süreçlerinin yanı sıra tüm yakıt çevrimi bütününde değerlendirildiğinde (uranyum madenciliği-yakıt üretimi-yakıt sevkiyatı-tesis inşaatı-atık süreci), nükleer güç üretiminin güneş gücüne nazaran 6, rüzgâr gücüne nazaran de 3 kat daha yüksek karbon salımına yol açtığı bilimsel olarak ispatlanmıştır*. Akkuyu Nükleer Santrali kapatılmalı ve nükleer santrallerden hemen vazgeçilmelidir.
Yetkilileri bilime ve bilim beşerlerine kulak vermeye bir defa daha çağırıyoruz. Tedbirler alınırken dünyada ve ülkemizde var olan varlıklı bilgi birikiminden ve mevzunun uzmanlarından yararlanılması gerekliliği topluma ve tüm yaşayan canlılara karşı sorumluluktur. Yanan orman alanları, arazi ve inşaat rantına kurban edilmemeli ve süratle tekrar bilimsel ormanlaştırma çalışması başlatılmalıdır.”