Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), birinci kere hazırladığı 2023 yılına ait dolaylı AR-GE teşviklerini açıkladı. Buna nazaran, AR-GE faaliyetlerine yönelik vergi teşviki 2022’de 26 milyar 169 milyon lira olurken, geçen yıl yüzde 126,7 artışla 59 milyar 332 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Dolaylı AR-GE teşviklerinden yararlanan teşebbüsler, 34 milyar 810 milyon lirayla en fazla kurumlar vergisi dayanağından faydalandı.
Bu vergi dayanağını sırasıyla 23 milyar 661 milyon lirayla gelir vergisi stopaj teşviki, 815 milyon lirayla gelir vergisi takviyesi, 46 milyon lirayla katma kıymet vergisi (KDV) takviyesi izledi.
Beyan edilen AR-GE harcamalarına nazaran sağlanan dolaylı teşviklerin yüzde 60,1’i kurumlar vergisi, gelir vergisi ve KDV’den, yüzde 39,9’u ise gelir vergisi stopaj takviyesinden geldi.
Dolaylı AR-GE teşviklerinin, mali ve mali olmayan şirketlerin AR-GE harcaması içerisindeki hissesi 2009 yılında yüzde 13,3 olurken, geçen yıl yüzde 24,1’e yükseldi. Mali ve mali olmayan şirketlerin AR-GE harcaması 2009 yılında 3,2 milyar lira olarak belirlenirken, bu harcamalar geçen yıl 246 milyar liraya ulaştı.
AR-GE faaliyetlerine yönelik vergi teşviklerinden yararlanan teşebbüs sayısı 2023 yılında 9 bin 30 oldu. Teşviklerden yararlanmak için beyanname veren teşebbüsler ana faaliyetler nazaran incelendiğinde birinci üç sırayı 4 bin 575 ile bilgi ve irtibat, 2 bin 148 ile imalat sanayi ve 1291 ile mesleksel, bilimsel ve teknik faaliyetler aldı.
Teşvik fiyatlarında imalat sanayi birinci sırada
Girişimlerin dayanaktan yararlanmak için beyan ettikleri AR-GE harcama meblağı 146 milyar 558 milyon lira olarak hesaplandı. Beyan edilen harcama fiyatlarında imalat sanayi yüzde 49,5 ile en büyük hisseye sahip olurken, bu bölümü yüzde 37,9 ile bilgi ve irtibat, yüzde 4,2 ile toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin tamiri izledi.
Ana faaliyeti imalat sanayi olan teşebbüslerde 72 milyar 516 milyon lira olan meblağın yüzde 33,1’i motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, başka ulaşım araçlarının imalatında, yüzde 26,2’si bilgisayarların, elektronik ve optik eserlerin imalatında, yüzde 14,2’si ise elektrikli teçhizat imalatında faaliyet gösteren teşebbüsler tarafından beyan edildi.
Dolaylı AR-GE teşvikleri teşebbüslerin ana faaliyet alanlarına nazaran tahlil edildiğinde, 59 milyar 332 milyon lira olan meblağın yüzde 43,2’sinin imalat endüstrinde, yüzde 42,6’sının bilgi ve bağlantıda, yüzde 5’inin ise mesleksel, bilimsel ve teknik faaliyetlerde faaliyet gösteren teşebbüslere ilişkin olduğu belirlendi.
KOBİ’ler dolaylı AR-GE teşviklerinin yüzde 36,1’inden yararlandı
Dolaylı AR-GE teşviklerinden yararlanan teşebbüsler büyüklük kümelerine nazaran ele alındığında, 9 bin 30 teşebbüsün yüzde 88’i KOBİ olarak kayıtlara geçti. Teşebbüs sayısı bakımından AR-GE teşviklerinden yararlanan büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi yüzde 12 olurken, bu teşebbüsler dolaylı AR-GE teşviklerinin yüzde 63,9’undan yararlandı.
KOBİ’lerin dolaylı AR-GE teşviklerinden yararlanma oranı yüzde 36,1 oldu. Büyüklük kümelerine nazaran incelendiğinde, KOBİ’lere sağlanan 21 milyar 409 milyon lira olan dolaylı AR-GE teşvik ölçüsünün yüzde 51’inin orta ölçekli, yüzde 37,2’sinin küçük ölçekli ve yüzde 11,7’sinin ise mikro ölçekli teşebbüslere sağlandığı saptandı.