T24 Yaşam
Uzun yıllar kesimi olduğu kurumsal hayatın akabinde bugün kendini eğitmen, muharrir, koşar ve arısever olarak nitelendiren Yonca Tokbaş, ‘Koşmak ve Kendini Bulma Sanatı’ isimli kitabıyla raflarda.
Literatür Hayat serisinden yayımlanan kitabında Tokbaş, kendini tanıma ve gerçekleştirmenin bir yolu olarak koşmanın ideolojisini tartışıyor.
Oksijen Gazetesi‘nden Nazlı Berivan Ak‘a konuşan Yonca Tokbaş, koşarken kazandığı muvaffakiyetler ve yüzleştiği başarısızlıklar, sakatlık ve iyileşmelerle değerli hayat ipuçları içeren kitabını anlattı.
“Şu iki ağaç ortasında koşsam kimse görmez” diye başlayan bir oyunu, ultra maraton koşmaya kadar vardıran, ruhu ile vücudu ortasındaki arayı koşarak kat etmeyi hedefleyen Yonca Tokbaş, Koşmak ve Kendini Bulma Sanatı isimli kitabında koşmanın ideolojisini kendi hayat öyküsüyle birleştirdiği belirtilen söyleşinin bir kısmı şöyle:
– Koşmak ve hayatı yaşamak ortasında bir ideoloji oluşturmuşsunuz; dura kalka ilerlemek, nefeslenmek, kimi vakit sollanmayı kabul etmek… Koşmak size neler öğretti?
Azıcık rahatlayacak yer ve vakit buldum. Vakti ve alanı bulunca insan dilediği istikamete, gayeye çok daha güçlü ve süratli gidiyor. Kendi ritmimde, saatimde ilerlemenin güzelleştirici gücünü, bunun mümkün olduğunu gördüm.
Koşmak benim durma hakkımı, anda kalma hakkımı verdi bana. Koşmak metafor olsun. Yerine ne dilersen onu koy. Ormanın içinde herkes koşup giderken ben süratli gidemeyip durmak zorunda kalınca, karıncaları izleyip ilham alacak vaktim oldu.
“Tek rakibim kendimmişim!”
En sona kalsam da, başladığım işi bitirmiş sayıldım. Bitirmediğim, yarım bıraktığım bir iş, vazgeçtiğim bir yarışta ayıplanmadım, başarısız olmadım. Dahası biri beni sollasa ne olur. Ben onu sollayacağım diye uçurumdan düşsem, muvaffakiyet bunun neresinde? Bunları fark edince, şaşkına döndüm. Sonra da, bu aksi köşe duygusal idman, giderek hayatıma yansımaya başladı.
Başkalarının belirlediği tanımlar, gayelere bağlı ve bağımlı olmaktansa, kendi yolumu seçebilmeye cesaretlendim. Bu seçimlerin sonuçlarına katlanmayı, dayanıklılığı öğrendim. Tek rakibim kendimmişim. Diğerlerine bakarak kendimi değerlendirirsem iyileşemiyor, gelişemiyormuşum.
Benim nabzım, oksijen düzeyim, kas hafızam ve genetik üretime uygun çalışırsam güzelleşme mümkün ve gözle görülür bilimsel bir gerçek. Bırak oburu beni sollasın. Onun bitiş noktası farklı, benimki farklı. Benim biricikliğim nedir, koşarak anladım. “Hani maskeyi evvel kendimize sonra başkasına” diyoruz ya, tabiatta koşmak bana bu dersi uygulamalı anlattı. Her şeyin kimilerinin sandığı üzere sonuçlanmayabileceğini koşarak öğrendim.
– Koşmak ve Kendini Bulma Sanatı’nın fikri fikri nasıl doğdu? Bu kitabı yazmaya nasıl karar verdiniz?
Hayatımın çok sevdiğim bir devrinin kaydını tutup, bir “miras” bırakma tutkumdan. Anı kitaplarını, gerçek hayat ve yol kıssalarını çok sevdiğimden. Anı kitapları bir devri, insanlarını, yaşanılanları o denli hoş anlatır ki, ben de tüm hislerimi, hüsranlarımı, kaygılarıma kendimce bulduğum tahlil yollarını, “yok artık bunu da yaptım!” diye çok güldüğüm şapşallıklarımı olduğu üzere yazmak istedim.
Koşarken yaşadıklarımı ve yaptıklarımı unutmak istemiyorum. Kitabımı elime alıp öbür bir muharririn kitabıymış üzere okumak fikri hoşuma gitti. Üstelik ben koşmaya karşıydım. Sanırım, en çok kendime karşıydım. Diğerlerinden yana, kendime karşı. Ne oldu da birden koşmaya başladım ve koştukça koştum yazıp anlamak istedim. Koştukça yüzüm gözüm vücudum ruh halim, işlerim, ailemle bağlantılarım değişmeye başladı.
Bana ne olduğunun muhasebesini açık ve mert yazmak yeterli olur diye yazdım. Yazarken çok güldüm, çok ağladım. Okurken de çok gülüp çok ağlıyorum. Büyük rahatlama. Bu kitabı kesin yazma kararımı ise, 2016’da, Likya Yolu Ultra Maratonu’nun 256 km’lik yarışına başlamadan evvelki gece verdim. Ne olursa olsun, her şeyi olduğu üzere yazacağım dedim.
Kitap yazmak, 8 yıl süren, çok etaplı bir çeşit ultra maratona döndü. Editörüm Mesut Varlık lafı hiç uzatmadan kitabımın, pıt diye özüne dönmesi gerektiğine dair noktayı koyunca, kitap bitişe koşar adım geldi ve dört ayda hop bitti. Kitabıma gelen yorumlarla bayılıyorum. Bir ay oldu ve biz 2. baskıya gidiyoruz bile! Ben duruyorum kitabım koşuyor.
Bir de, ülkemde insanların, inanılmaz işler yaptığını belgelemek istedim. Türkiye’de eşsiz rotalarda eşsiz tertipler yapıyor. Dışarıya gitmeden evvel, kendi yollarımızı keşfe çıkmayı özendirmek istedim. Yurt dışında onca maraton ve yarış koştum, bizde olan sorun her yerde var, her yerde olan güç ve cüret bizde de var.
Sadece spor için de geçerli değil bu söylediklerim. Kitabım bunları anlatan bir kaynak tıpkı vakitte. Çince, Japonca, İngilizce, Fransızca, Almanca basıldığında, ülkeme geri dönüşü çok taraflı olacak. Bunları hayal ederek, düşünerek yazdım. Literatür Hayat’la bu türlü bir ortak emelle rengârenk bir seyahate -ultra maratona- çıktık.
– Yakın vakitte ayağını kırmış ve şimdi yeni düzgünleşmiş biri olarak bilhassa yaşadığınız sakatlık ve devamındaki yüreğiniz beni çok etkiledi. Koşmak, düştüğümüz yerden kalkarken bize neler öğretiyor?
İnsanın ayağı kırıldı mı kanatları da kırılıverir. Ben ayağım kırıldığında tabibin dediklerini yapmak istedimse de yapamadım. Etrafımdakilerin bana neyin yeterli geleceğine dair öteki fikirleri vardı. Elim kolum bağlı olunca kendimi dinleyemedim. Sakatlığım beter oldu. Çok kızgındım. Ben hamasetten değil, öfkemden bu sesleri duyamayacağım yere koşarak kaçtım. İnsan kırılınca düşünecek vakti oluyor. İçgüdülerine dönüş talihi oluyor. Otur-Gözle-Uyu. Ye- Dua Et-Sev üzere oldu. Uyanma reçetesi üzere.
Herkes düşebilir. Hiçbirimiz ayrıcalıklı değiliz. Hepimiz biriz. Koşmak bana her şeyin hem sıradan, hem de bir o kadar harika olduğunu gösterdi… Kalkamamak, kalkmak istememek de bir hak. Koşmak, niyet ayağa kalkamayabileceğimi yahut lakin ben hazır olunca kalkacağımı ve bunun da insanca bir şey olduğunu öğretti. Kalkmak için vaktim var, demeyi öğretti…