İZMİR- Yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçimleri ile birlikte, siyasi belirsizliğin ve tansiyonun arttığı, mültecilere yönelik ırkçı telaffuzların tırmandığı bugünlerde Türkiye’nin politik-psikolojik görüntüsü nasıl? Beşerler neden kendilerini fakirleştiren hükümetleri takviyeler? Bu çelişkinin altında yatan ruhsal sistemler neler? Kısır döngü üzere görünen bu sürecin öteki bir istikamete evrilmesi mümkün mü?
Politik psikolojinin yanı sıra,, şiddet, göç, ayırımcılık ve militarizm hususlarında yaptığı çalışmalarıyla bilinen Prof. Dr. Melek Göregenli sorularımızı cevapladı.
AK Parti iktidarının kendisine karşı olan muhalefeti farklı biçimlerde gayrımeşrulaştırarak, destekleyici kitleleri için bir tehdit ögesi haline getirdiğine vurgu yapan Göregenli, “Bunu bütün sağ-popülist-otoriter iktidarlar daima yaptı, yapar. AK Parti iktidarında farklı olan bu toplum için tehdit olarak tanım ettiği kümelere yönelik bir kolektif nefret inşa etmek ve bu kolektif nefretin taşıyıcısı olan potansiyel paramiliter kümeleri yaratmak oldu. Bu beşerler yalnızca iktidar ideolojisine gönülden bağlı ve biat eden beşerler değil birebir vakitte bu bağlılığın bir kıymet olduğu inancıyla ve hareketleri sonucunda kutsanarak ödüllendirilen beşerler. 15 Temmuz’dan sonra ‘demokrasi kahramanları darbe karşıtları’ olarak köprüde gencecik çocukları linç etmekten, tabipleri dövebilme özgürlüğünü kazanmakla sınıf atlamış bayana ya da 28 Mayıs’ta ikili silahıyla bekleyen imama kadar örnekler çoğaltılabilir” dedi.
‘KÜRT SEÇMEN DE YOK, BAYANLAR, GENÇLER DİYE KATEGORİLER DE YOK’
Cumhuriyetin yüzüncü yılında, 14 Mayıs’ta cumhuriyeti derinden etkileyecek bir seçim yaşadık. Bir tarafı ile güya klasik kodlarımız değişmiyor. Bir tarafı ile daha çok kentli diyeceğimiz çok kesimli demokrasi ittifakına evrilmeyen lakin diktaya da direnen memnuniyetsiz bir kesim kelam konusu. Siz Türkiye’nin politik-psikolojik görüntüsünü nasıl görüyorsunuz?
Bu soruya bir tek cümleyle cevap vermem gerekse, bu görüntüyü, değişim ve değişime direncin bir ortada bulunduğu ve değişim talebinin süratle nicelik ve nitelik olarak oburunun alanına girmeye çalıştığı, bir yandan bütünüyle farklı ve farklı bir yandan da birbirine akan, iç içe geçen renklerden oluşan bir tabloya benzetirdim.
Seçim sonuçlarını ve politik iklimi kimi kısaltmalarla tanım edilen toplumsal kümeler ya da kazanmak-kaybetmek ikilemesi üzerinden anlamaya çalışmak gerçek gelmiyor bana. Toplumsal ve siyaset psikolojisi bilgisi bize neredeyse bir asırdır, hiçbir kümenin bir ya da birkaç özelliği, eğiliminden hareketle tanım edilemeyeceğini, davranışlarının bu homojenleştirmeyle öngörülemeyeceğini; insanların ve kümelerin çok kimlikli olduklarını, bu çok kimlikliliğin, farklı kümeler ortasında geçişliliği sağlayabileceğini; birebir kimliklerdeki insan ve kümelerin davranışlarını, bağlam başta olmak üzere pek çok tesirle değiştireceğini gösterir. İdeolojiler, politik eğilimler hakkında da pek çok şey biliyoruz lakin insanın politik davranışlarından biri olan oy verme davranışını öngörmek çok sıkıntı, zira çok katmanlı çok boyutlu ve bir yanıyla kolay değişmeyen bir yanıyla da çok süratli değişebilen bir toplumsal olgu bu.
Mesela, seçim öncesi bir Z Jenerasyonu efsanesi vardı, ne oldu, kime oy verdi Z jenerasyonu? Bu ve misal nitelemeler, sınıfsız, bağlamsız, donuk kategoriler gerçekte yoklar. Muhafazakâr seçmen, Kürt seçmen de yok, bayanlar, gençler diye kategoriler de yok, politik iklimin anlaşılması açısından hatta fakirler diye bir kategori de yok; içinde bulunduğumuz politik iklimi manaya eforuna buradan başlamak gerek bence. Zira bu sınıf, cinsiyet, etnisite üzere özelliklere kör kümeler inşa etmek ve siyasal davranışı, iklimi bunlar üzerinden anlamaya çalışmak hem kümeler ortası kesişim alanlarını görmeye pürüz oluyor hem de bu kümeleri özcü bir yaklaşımla tanım ederek siyasetin gaye kitleleri haline getirmek, siyaseti bir manada ideolojilerden sıyırarak aynılaştırıyor. Mesela, seçim sonrasında muhalefetin, Sinan Oğan’ın beklenmedik oy oranını ve dayandığı seçmen kitlesini milliyetçilik ve mülteci aksiliği temasında dondurarak, bu kümelerin yaşadığı yabancılaşma, tahminen marjinalleşme, tahminen sistem aykırılığı ve tahminen tam da radikal bir değişim ve saygın bir kimlik edinme muhtaçlığını gözden kaçırmasını örnek verebilirim. Hatta bu seçmen kümesinin muhalefet başkanına gönülden bağlı seçmen kümelerinin bir kümesiyle çok misal özellikleri olduğunun da gözden kaçırıldığını, kısaca, kümeler ortası geçişliliği ve bu geçişliliğin dinamizminin siyasetin merkezinde yer almasını engellediğini, ilkesel ve merkezi ideolojik kavramları olan bir siyaset lisanı geliştirmeyi imkansızlaştırdığını söyleyebilirim. Bu seçimin özgün yapısı, kümeler ortası geçişliliğin ortasında oluşan temel bir eksende oluştu bence; bu türlü mi devam edeceğiz yoksa öbür mümkün bir hayat için bir adım atacak mıyız?
Melek Göregenli ‘BU ÖZGÜRLÜK VE DEĞİŞİM İSTEĞİNE TUTUNUYORUM’
Bu seçimin bir dönüm noktası, bir kırılma anı olduğu yaklaşımı konusunda ne düşünüyorsunuz?
İlk sorunuzun başlangıcında yer alan ve bu seçimi ölüm-kalım sorunu üzere algılamamıza yol açan “Cumhuriyeti derinden etkileyecek bir seçim” nitelemesi de bununla alakalı, üzerine düşünmeliyiz bence; tıpkı, seçim sonuçlarının sunulduğu iki renkli haritalar üzere. Meğer uzun yıllardır bu “derinden etkileyici” siyasi dönüşüm gerçekleşiyor ve bu “seçim anı” ne başlangıç ne son bence. Zira seçim sonucu bence şöyle de yorumlanabilir ve bu yorum, iktidarın hiçbir aygıtını en ufak bir meşruiyet tasası gütmeksizin hunharca kullandığı bu derinden dönüştürücü sürecin bütün gücüne, akıl almaz uygulamalarına karşın “karşıtı”nı yok edemediğini de gösterir: Seçimin birinci tıp sonuçları, toplumun neredeyse yarısı sizin deyişinizle “diktaya direnen memnuniyetsiz bir kesim”in yok edilemediğini, toplumun neredeyse yarısının isteğinin üretilemediğini gösteriyor.
Seçim kazanma stratejileri anladığım bir bahis değildir fakat muhalefetin yerine ben olsam, ikinci çeşit için siyasi uğraşımı yüzde beşlik oya heveslenip milliyetçilik ve mülteci aykırılığı üzere hiçbir yeni hayat vadetmeyen bir iktidar ideolojisine değil diktaya direnişe hürmet ve itimat üzerine kurardım; bu rasyonel de olurdu ayrıyeten zira şayet seçim kazanılırsa o varsayılan ve hayal edilen yeni hayat fakat bu heves ve inanç üzerine kurulabilir. Ben, sonuç olarak görünümün, çabucak seçim sonrasından başlayarak bu yanına bakıyorum; evvel kırılıp küsen sonra çabucak toparlanan bu özgürlük ve değişim isteğine tutunuyorum. Bunun nedeni yalnızca şahsî politik duruşum değil, Türkiye toplumunun olabilecek en büyük çoğunluğunun hayatının daha düzgüne gidebilmesini sağlayacak dönüşümün lakin bu heterojen kümelerden hatta farklı fikirlerden oluşan değişim ve özgürlük isteğine dayanarak gerçekleşebileceğini düşündüğüm için. Yani bir andan değil, bir süreçten, bir gelecek tasavvurunu gerçekleştirme niyetinden kelam ediyoruz; bu seçim, bu ülkede, bu niyetin ve iradenin birbirine pek de benzemeyen milyonlarca yurttaş tarafından üstlenildiğini gösterdi bence.
‘BÜTÜN BU YOKSULLUK VE ADALETSİZLİĞİN ASIL SORUMLUSU İKTİDAR’
Siyaset alanında yapılan araştırmalar, seçmen tercih ve kararlarını etkileyen yüzlerce faktör olduğunu ortaya koyuyor. Pekala, beşerler neden kendilerini fakirleştiren hükümetleri dayanaklar? Bu çelişkinin altında yatan ruhsal sistemler neler?
Amerika’da yaklaşık otuz yıl evvel başlayan sosyal-politik psikoloji araştırmaları bu sorunun karşılığını arıyor. Zira orada da iki sefer Bush, sonrasında Trump gerek savaş gerekse öteki siyasetleriyle en çok ziyan verdikleri toplumun en alttaki kümelerinden en çok oyu alıyor. Bu hususta önemli araştırma verisi ve bilgi birikimi oluştu. Meslektaşlarımızla son yirmi yılda yaptığımız farklı hususlardaki araştırmalarda, Türkiye’de de eğitim düştükçe, gelir, kaynaklara ulaşma konusundaki imkanlar kısıtlandıkça, muhafazakarlık ve bağlantılı zihniyet yapıları, otoriterlik, milliyetçilik, kör vatanseverlik, homofobi, cinsiyetçilik, dünyanın adil olduğuna ve herkesin hak ettiği üzere yaşadığına dair inançlar üzere ideolojilere eğilimin de yükseldiği açıkça görünüyor. Bu teoriler yalnızca Türkiye’de değil başta ABD olmak üzere pek çok ülkede, neoliberal kapitalizm şartlarının yarattığı sınıfsal eşitsizlikler, siyasal ve ekonomik belirsizlik şartları, geleceğin öngörülememesi ve iç ya da dış tehdit yaratma sistemlerinin otoriter iktidarlarca kullanılma biçimleri ve yoğunluğu arttıkça, içinde yaşanılan sistemin bilhassa fakirler ve dezavantajlı kümeler tarafından yasallaştırıldığını gösteriyor. Üst sınıflar sistemi zati, çıkarlarını korumak ve sürdürmek ayrıyeten kazanımlarının “hak edilmiş” olduğuna inanmak ve toplumun öteki kesitlerine inandırmak için yasallaştırıyorlar.
Böylece genel olarak içinde yaşanılan sistem yasallaştırılıyor ve bu süreç pek çok ruhsal, çevresel ve bağlamsal değişkenle destekleniyor. Meşrulaştırıcı mitler, komplo teorilerinin yaygınlaşması, ayrımcılığın yasallaştırılması ve mağdurun suçlanması eğilimleri bu süreci pekiştiriyor. Bu kuramların öncülerinden John Jost, bu irrasyonel hatta paradoksal olduğu düşünülebilecek yönelimi şöyle açıklar özetle: Sistemi ya da en azından eşitsiz ve adaletsiz şartları değiştirmek için verilen gayretlerin sonuçsuz kalmasının yarattığı acı ve çaresizlik, sistemin legalleştirilmesi yoluyla, içinde bulunulan durumun “hak edilmiş olduğunu düşünmenin” verdiği acıdan daha fazladır, yani bu eğilim motivasyonel olarak insanın aksiyonlarının sonuçsuz kalmasının yarattığı, motivasyonel, bir cins acıdan kaçma eğilimidir. Muhafazakarlık, klasik tarifinden öte iki eğilimle birleştirilerek anlaşılabilir: Değişime direnç ve eşitsizliğin legalleştirilmesi.
Ayrıca, sonsuz sayıda enformasyona adeta vücudumuzun bir kesimi haline gelen aygıtlar yoluyla kolaylıkla ulaşabiliyoruz; “bedene iliştirilmiş toplumsallaşma” diyorum ben buna. Lakin bu siyasal kimlik edinme sürecini de direkt etkileyen dijital enformasyonu işlemek, doğruluğu ve hakikati yansıtması açısından kıymetlendirmek, yanlışı doğruyu montajı elemek için vakte, kaynaklara, zihinsel donanıma sahip olma konusunda hiç de eşit şartlara sahip değiliz. Meskende ya da dışarda emeğin ağır fiyatın düşük olduğu ağır çalışma şartları, medyanın iktidar lehine tekelleştirilmesi, bilhassa büyük kentlerde mekânsal ayrıştırmaya dayalı kentleşme siyasetleri, kamusal alanların münasebetiyle farklı kümelerin karşılaşma-temas olasılıklarının giderek yok olması hem dezenformasyonun yayılma gücünü artırıyor hem de ayrımcılığın, bilhassa en alt kümeler ortasında yaygınlaşmasına neden oluyor. Örneğin mülteci zıtlığı ve mültecilerin yaşanan tüm zorlukların asıl nedeni olduğuna dair günah keçilerine dönüştürüldüğü nefret söylemi neden en çok da hayat şartları mültecilere benzeyen kümeler ortasında benimseniyor dahası nefret cürümlerini hayata geçiren de daima tıpkı kümeler?
İktidar, nasıl oluyorsa bir tek bu mevzuda pek hümanist. İnsanların göç etmek zorunda kalmalarına yol açan savaşın tarafı olmanın kefareti mi bu sadece, bence ne hümanizm ne hak edilmiş bedel bu. İktidar, mültecilerin sayısı, aktarılan kaynaklar, mekânsal hareketlilikleri üzere pek çok hususta öbür mevzularda olduğu üzere gerçek dataları sağlamıyor, hiçbir rasyonel entegrasyon siyaseti izlemiyor ve yer yer kölelik şartlarına benzeyen çalışma ortamlarının bilgili yasal çerçevede düzenlenmesi için hiçbir şey yapmıyor. Ayrıyeten politik çıkarları için sığınmacıları manipüle hatta militarize ettiği, yasal olmayan biçimde seçmenlik statüsü kazandırdığı üzere argüman ve belirtileri de hiç umursamıyor. Böylelikle, bir yandan zati kârlarına kâr katan sermaye sınıflarına güvencesiz-düşük fiyatlı iş gücü yaratıyor; fakirler ortasında mülteci olan-olmayan ayrımıyla gerçekçi bir rekabet ortamı yaratarak düşmanlığı körüklüyor öteki yandan da bütün bu işsizliğin ve yoksulluğun, sorumluluğunun mültecilerin varlığına yüklenmesini sağlıyor. Bir de mülteci tersliği, mültecilere yönelik ayrımcı ve nefret telaffuzuna dayalı yaklaşım, muhalif siyasetin ana eksenlerinden biri haline getirildiğinde, bütün bu yoksulluk ve adaletsizliğin asıl sorumlusu olan iktidarın, bu sorumluluktan ve bunun politik sonuçlarından sıyrılmasına nasıl yardımcı olduğunuzu da gözden kaçırabiliyorsunuz.
‘ÖNCE İMTİHANIN ZAHMETİNE BAKMAK GEREK’
Bu bir kısır döngü üzere görünen sürecin diğer bir tarafa evrilmesi mümkün mü? Bir öteki söyleyişle, insanların kendi hayat koşullarını güzel tarafta dönüştürecek politik alternatiflere yönlenmesinin şartları neler?
Kuşkusuz mümkün; tekrar araştırma sonuçlarından hareketle yanıtlamaya çalışayım. Sistemi meşrulaştırmayanlar kimler? Aslında teorinin içinde karşılığı var; kendi dünyalarını, şartlarını değiştirmek için harekete geçmekten vazgeçmeyen ve bu uğraştan sonuç alanlar. Beşerler, şayet, değişime dönük gayretlerinin sonuçlarının olumlu olacağını öngörüyorlarsa, değişim için güçlü bir alternatif olduğunu algılıyorlarsa yani harekete geçmenin bir manada hayatları için rasyonel olduğunu algılıyorlarsa sistemin ve kendi şartlarının adaletsizliğini meşrulaştırmıyorlar ve dünyayı değiştirme inadından vazgeçmiyorlar. Dünyada ve Türkiye’de yapılan araştırmalar, bu süreci ampirik araştırma bulgularıyla da doğruluyor. Kolektif harekete katılma isteği ve hareket sonucunda olumlu sonuçlara ulaşmak, öteki bir döngü oluşturuyor ve bir çeşit hak şuuru yaratıyor. Bu nedenle, bu şartların oluşabilmesi için minimum demokratik bir ortamın oluşması çok kıymetli; örgütlenme önündeki pürüzlerin kaldırılması, demokratik aksiyonun ağır bedellerinin olmaması, hukuk sisteminin minimum şartlarının varlığı çok değerli. Bu bilgiler bize bu seçimin değeri konusunda da fikir veriyor.
Toplumsal konsensus, siyasi irade ve demokrasi kavramlarını baz alarak muhalefet bloğunun toplumu neden daha fazla ikna edemediği noktasında gözlemlediğiniz yanlış ve eksikler neler?
Muhalefetin “başarı”sından kelam ediyorsak, evvel imtihanın zahmetine bakmak gerek. Muhalefet bloğunun oluşması süreci gerek Türkiye’de bu tecrübenin birinci kere yaşanıyor olması ve bileşenlerin yapısal ideolojik farklılıkları göz önüne alındığında; iktidarın tahrifattan ağır palavraya varan propagandalarına, medya gücünün neredeyse yok denecek kadar sonlu olmasına kadar maniler düşünüldüğünde, hayli güzel bir sonuç alındığını düşünüyorum. Başta Kılıçdaroğlu’nun bilhassa Kürt sorunu konusunda CHP’yi ve genel siyasi lisanı dönüştürme uğraşının, HDP’nin vakit zaman kendi seçmeninin itirazlarına karşın bu sürece yaptığı büyük katkının, yalnızca seçim süreci açısından değil sonrası için de dönüştürücü olduğunu düşünüyorum. Galiba muhalefetin bütün bileşenleri bu sözbirliği ve ortak iradeyi inşa etme sürecinde kendi ideolojik hudutlarını esnetebildikleri kadar esnettiler, bu değerlidir. Muhalefet bileşenlerini oluşturan parti örgütleri -CHP dahil- gereğince tıpkı çabayı gösterdi mi, emin değilim; süreç daha çok önderlerin performansları aracılığıyla yürütüldü ki bu niyetin tabiatına pek uygun değildi.
Seçim sürecinde maksat kitle olarak tanımlanan seçmen kümelerinin belirlenmesinde ve politik telaffuzun inşasında kullanılan tercihler, sanırım büyük ölçüde “kazanmak” gayesi öncelendiğinden vakit zaman asıl maksatla çelişti. “Muhafazakâr seçmen” olarak tanımlanan maksat kitle, aslında Türkiye’nin çok alışık olduğu sağ-muhafazakâr-milliyetçi tabandan AK Parti’nin 25 yıldır uyguladığı farklı biçimlerdeki istek üretme siyasetleri sonucunda epey farklılaştı ve muhalefetin bu kümelerin yalnızca küçük bir kümesinden oy alabileceğini öngöremediğini düşünüyorum. Yoksullukla, yoksulluğun yarattığı sonuçların radikal olmasa da görece dönüştürülmesi politikalarının yerine AK Parti, fakirleri “yardıma muhtaç, inayete bağımlı” insanlara dönüştürdü ve seçim süreci boyunca aslında toplumsal devletin vazifesi olan bu takviye siyasetlerinin yalnızca kendi iktidarında sürebileceği inancını pekiştirdi. Orta, orta-üst muhafazakâr seçmenlerin ve yarattığı yeni zenginlerin, iktidarın nimetlerini paylaşmaktan vazgeçmelerini beklemek de hiç gerçekçi olmazdı. Örneğin, seçim süreci boyunca iktidar ve ortaklarının izlediği bayan ve LGBTİ düşmanı siyasetlerine vakit zaman utangaç karşı çıkışlara karşın son virajda teslim olan “tedirgin muhafazakâr kadınlar” ın Kılıçdaroğlu’nun kapsayıcı vaatlerine ikna olmamalarının nedeni, gerçekten AK Parti iktidarı boyunca teminat altına alınmış olan inandıkları üzere yaşama şartlarının değişebileceği korkusu muydu? Hiç sanmıyorum. AK Parti, iktidarı boyunca, hegemonyasını sonsuza kadar sürdürmek için gereken kitle tabanını, başlangıçta var olan destekçi kümelerin meşrebine, sınıfına, kapasitesine nazaran ve kendi gereksinimleri doğrultusunda oya üzere işleyerek yarattı. Bir yanda sakince tenceresini kaynatmaya ve oy verme vakti oyunu vererek bedelini ödemeye çalışan beşerler, bir yanda sağdan ve soldan devşirilmiş ideolojik hegemonyanın içerik üreticileri -gerekirse montaj, gerekirse yakın markaj, gerekirse mahkeme- ve asıl değerlisi, iktidar savunusunun paramiliter neferleri.
Bu süreci anlamak için tekrar sosyal-politik psikoloji bilgisine ihtiyacımız var: AK Parti iktidarı boyunca kendisine karşı olan muhalefeti farklı biçimlerde gayrımeşrulaştırarak, destekleyici kitleleri için bir tehdit ögesi haline getirdi, bunu bütün sağ-popülist-otoriter iktidarlar daima yaptı, yapar. AK Parti iktidarında farklı olan bu toplum için tehdit olarak tanım ettiği kümelere yönelik bir kolektif nefret inşa etmek ve bu kolektif nefretin taşıyıcısı olan potansiyel paramiliter kümeleri yaratmak oldu. Bu beşerler yalnızca iktidar ideolojisine gönülden bağlı ve biat eden beşerler değil birebir vakitte bu bağlılığın bir paha olduğu inancıyla ve aksiyonları sonucunda kutsanarak ödüllendirilen beşerler. 15 Temmuz’dan sonra “demokrasi kahramanları darbe karşıtları” olarak köprüde gencecik çocukları linç etmekten, hekimleri dövebilme özgürlüğünü kazanmakla sınıf atlamış bayana ya da 28 Mayıs’ta ikili silahıyla bekleyen imama kadar örnekler çoğaltılabilir. Kuşkusuz, düzmece görüntüleri üreten “kıvrak zekalı gençler” de bu kutsanmadan hissesini alır.
Söylemek istediğim, muhalefetin propagandasının amacını saptarken yaptığı seçimlerden emin değilim, birinci tıp sonrasında milliyetçiden çok milliyetçi olma savının da yerinde olduğunu düşünmüyorum. Ancak yeniden araştırma sonuçlarından hareketle AK Parti’nin montaj kasetlerine dayanan propagandasının çürütülmesi için izlenen yolun partizan AK Partililer için tam da zıddı tesir yaratabileceğini söylemeliyim. Beşerler, siyasal tercihlerini belirleyen bilgi ve inançlarının tam karşıtını gösteren açık kanıtlar olduğunda bile, inançlarını değiştirmekten kaçınabiliyorlar. Araştırmalar, partizanlığın, insanları yanlışsız bilgiden uzaklaştırabilecek en güçlü faktör olduğunu gösteriyor hatta karşı politik küme üyelerinden gelen yanlış enformasyona ait düzeltmeler tam aykırısı bir tesirle geri tepiyor ve yanlış-sahte bilgiyi pekiştirebiliyor. Tersine, emniyetli iç kümenin, misal olanların teyitleri, yanlış bilgiyi düzeltme ve inançlarını değiştirmeye yönlenmenin tesirli bir yolu olabiliyor. Ayrıyeten siyasi olarak daha muhafazakâr olmanın ve kişinin siyasi partisiyle daha güçlü bir formda özdeşleşmesinin bir ortada bulunması, farklı siyasi kümelerden gelen düzeltme eforlarının geri tepmesine daha çok neden oluyor. Aksine, entelektüel alçakgönüllülük olarak tabir edilebilecek, kendi inançlarına karşı da dogmatik olmayan bir eleştirellikle yaklaşan bireyler ve siyasi eğilimler açısından süreç bilakis işliyor. İkinci çeşit sonuçlarını aldığımızda, cumhur ittifakı seçmeninin muhalefetin geçersiz propagandayı ifşa etme eforundan ne kadar etkilendiğini göreceğiz.
‘ONLARIN AKILLARINI BAŞLARINDAN ALACAK BAYAN VEKİLLERİMİZ VAR’
HÜDA PAR’ın 4 vekil ile Meclis’te temsil edilecek olmasıyla birlikte tarihteki tahminen de en gerici ve bayan düşmanı Meclis ile karşı karşıyayız. Bu durumun bayan gayreti üzerindeki mümkün tesirleri üzerine ne söylemek istersiniz?
Siz de benim yakın arkadaşlarımdan kimilerinin düşündüğü üzere, uslanmaz bir optimist olduğumu düşünebilirsiniz lakin ben siyasal iradenin ve hareketin dönüştürücü gücüne inanırım, güvenirim. Kısaca şunu söyleyebilirim: Bu akıl almaz gerici, baskıcı, cinsiyetçi ve heteroseksist yükselen dalga ne bayan hareketini ne de cinsel yönelim ve cinsiyet kimliklerinin çeşitliliğinin varoluş ve hak uğraşlarını geriletmez, tersine güçlendirir. HÜDA PAR ve Yine Refah’ın cinsiyetçi ve heteroseksist ideolojileri, AK Parti iktidarı devrinde zati gereksinimlerine nazaran azalan ya da artan biçimlerde tıkır tıkır uygulanıyordu, İstanbul Sözleşmesi’nden kim çekildi? Daha pek çok, bayanları baskı altına almaya, aile içinde erkeğin denetiminde, evli ve çocuklu oldukları sürece “insan” “yurttaş” sayabileceklerine dair ideolojileri ve pratikleri hiç yeni değil, bu ideolojinin fıtratında bu var. Zihnin, vücutların ve yerin denetimine dayanıyor, hayli detaylı tahlil edilmesi gerek ve öbür bir söyleşinin konusu galiba.
Bununla birlikte şimdilik şunu söylemekle yetineyim: Türkiye’de feminist hareket ve LGBTİ+ çabası kolay kolay geriletilemeyecek bir birikim ve geleneğe sahiptir. Her şartta genel olarak toplumsal uğraşlara de güç kazandıran direniş imkanlarını bulacak ve varlığını sürdürecektir. Ayrıyeten Meclis’te, muhalefet partileri içinde sayıları çok az olsa da erkeklik ideolojisine ve siyasetlerine karşı, onların akıllarını başlarından alacak bayan vekillerimiz var; cinsiyetçi çoğunluğa karşı dayanılmaz bir özgürlükçü azınlık orada Meclis dışı uğraşa güç katacaktır, eminim.